Grootouders voor het Klimaat ontstond als onafhankelijke burgerbeweging in 2019, bij wijze van steunbetuiging aan de duizenden jongeren die van de schoolbanken wegwandelden om in ontelbare kleine en grotere klimaatmarsen op te stappen. De grootouders behoren veelal tot de zogenaamde babyboomers, de generatie die nu vaak met de vinger wordt gewezen: zij zouden met hun expansieve levensstijl flink hebben bijgedragen tot het verzieken van het klimaat en de wereld en ‘ze hebben niks gedaan om het te stoppen’. Het is altijd een beetje kort door de bocht om een hele generatie af te serveren, dat bewijzen minstens deze Grootouders en hun aanhang in de brieven die ze verzamelden in ‘De tijd dringt’.
De 69 stukjes in de verzamelbundel vormen een heterogene lappendenken, een kleurrijke quilt van verhalen, meningen, kleine analyses en scherpe kritieken. Vele zijn geschreven door Ambassadeurs van Grootouders voor het Klimaat, dit zijn mensen die het gedachtengoed en de acties van de beweging steunen, maar vaak uit een iets jongere generatie komen en niet noodzakelijk kleinkinderen hebben. Daardoor heeft het boek bredere invalshoeken en ruimere gezichtspunten gekregen dan enkel die van grootouders die zich tot hun kleinkinderen richten, wat waarschijnlijk tot proza met veel herhalingen zou hebben geleid. Het leest weliswaar aandoenlijk hoe auteur Stefan Hertmans zich tot zijn op handen zijnde kleinkind richt en hoe ere-provinciegouverneur Herman Balthazar – vader van tv-maker / regisseur / Klimaatzaakambassadeur Nick – zijn kleindochter Martha, intussen ook al actief in de geschreven pers, moed inspreekt. Maar er zijn ook heel andere klimaatbrieven.
Kristien Hemmerechts schrijft directeur-generaal van de Wereld Gezondheidsorganisatie Tedros Ghebreyesus over gezonde voeding en de rol van de voedingsindustrie.
Psycholoog Paul Verhaeghe spreekt VOKA-voorzitter Wouter De Geest aan over zijn uitspraken over de noodzaak van snelle economische heropleving en groei na de pandemie.
Voormalig rector van de VUB Caroline Pauwels pent amper een maand voor haar overlijden een bemoedigende brief aan alle jonge mensen over ‘possibilist’ zijn.
MO-columnist en voorzitter van Oikos Jan Mertens vertelt aan Julia, de levendig aanwezige dochter die hij graag had gehad, hoe Hannah Arendt hem inspireert tot actieve hoop die ligt in het elke dag opnieuw geboren worden en handelen en in ‘dromen die zo groot zijn dat ze pijn doen’.
Oud-politica en voormalig Vlaams minister Mieke Vogels reageert op één van Tine Hens’ klimaatdooddoeners uit ‘Het is allemaal de schuld van de Chinezen’ en vraagt haar om nog een keer na te denken over haar uitspraken over het beperken van de wereldbevolking.
Journaliste en auteur Tine Hens richt zich dan weer tot de CEO van Shell en vraagt hem om niet langer een pruillip te trekken en op te houden zich in een slachtofferrol te wentelen met betrekking tot de rechtszaak tegen zijn bedrijf.
En zo gaat het door. Karl Marx krijgt in een brief uitgelegd wat een app is en de vraag wordt gesteld hoe we in vredesnaam nog doordachte keuzes kunnen maken als we geen idee hebben dat er PFOS in onze schoenzolen zit. Verschillende briefschrijvers geven familieverhalen door waaruit blijkt dat er ook in de jaren ‘70 al alerte jongeren waren die protesteerden en demonstreerden.
Tussen de brieven door wordt er in korte stukjes toelichting gegeven bij een aantal aspecten van Grootouders voor het Klimaat: dat er wel wat meer kleur in de beweging zou mogen zitten, over het gebruik van rechtszaken in de klimaatbeweging en de opportuniteit van burgerlijke ongehoorzaamheid, wie de leden en de ambassadeurs zijn, over partijpolitieke ongebondenheid en polarisering.
Zoals aan het begin van het boek al duidelijk wordt gemaakt, is ‘De tijd dringt’ geen boek om in één ruk van pagina 1 tot pagina 241 te doorploegen. Het kan wel een prettige compagnon zijn die je een tijd vergezelt en die je op om het even welke bladzijde kan openslaan en beginnen lezen. Gelukkig werd het geen boek dat zich in het rijtje voegt van de doemlectuur met alarmistische inslag. De rode draad doorheen zowat alle brieven is de boodschap dat mensen het tij kunnen keren, dat wijs en oud geen synoniemen hoeven te zijn van muisgrijs en mak, maar ook kunnen samengaan met dwars en rebels. Zoals één van de auteurs ergens schrijft: ‘Het is nooit genoeg en we willen alles’. Van deze grootouders en hun schare ambassadeurs valt ongetwijfeld nog heel wat te verwachten. Ze kunnen niet alleen hun leeftijdgenoten, maar mensen van om het even welke leeftijd aansteken en inspireren.
‘De tijd dringt – Brieven van Grootouders voor het Klimaat’ – Samengesteld door Bernard Hubeau en Marc Cabus – uitgeverij Epo, 2023.
