Kringlooptuinieren bij uitstek, enkele pertinente vragen over het composttoilet
Het composttoilet lijkt stilletjesaan ingeburgerd te geraken, en dat vinden wij goed nieuws! Op festivals zijn ze een gewone verschijning geworden, in volkstuintjes zijn ze een evidente oplossing, bij ecologisch bewuste organisaties zie je er vaak eentje staan en alsmaar meer particulieren willen hun nutriëntenkringloop sluiten en installeren een composttoilet in een buitenhuisje, tuinhuisje, of gooien hun spoeltoilet de deur uit en zetten er een composttoilet in de plaats. We zijn met onze workshop al te gast geweest bij verschillende Vormingplus- en Veltafdelingen en andere organisaties. En we zijn heel blij dat Velt nationaal de trend ook opgepikt heeft en een heus artikel over composttoiletten in hun blad Seizoenen heeft geplaatst.
We hebben ondertussen verschillende, soms bezorgde vragen gekregen van Veltlezers. Al die vragen komen natuurlijk ruim aan bod in de lezingen en workshops die we geven, maar enkele pertinente vragen willen we toch graag hier al beantwoorden.
De voornaamste vraag die vaak de grootste drempel is om aan een composttoilet (vanaf nu afgekort tot ct) te beginnen is: “is het veilig?” Met die vraag zitten we al meteen middenin de compostering. Het is namelijk zo dat de compostering van onze plas en drol niet in het toilet gebeurt, maar wel in de compostbak buiten. 4 essentiële ingrediënten van een goede compostering zijn: water, lucht, stikstof en koolstof. Bacteriën gaan met die mix supersnel aan de slag en krijgen het er behoorlijk warm van. De hele massa warmt een tweetal dagen na het legen van de emmers op tot zo’n 50 à 60 graden Celsius en de thermometer blijft ongeveer een à twee dagen op die temperatuur hangen. Ruim heet genoeg én lang genoeg om alle mogelijke ziektekiemen te doden.
Wie daar ruim studiewerk naar gedaan heeft is Joseph Jenkins, auteur van The Humanure Handbook. Het diagram uit dat boek maakt veel duidelijk. Onderaan zie je een tijdschaal, verticaal een temperatuurschaal. De grijze zone bovenaan rechts is de zone waarbinnen je compost veilig is. Is de temperatuur bijvoorbeeld 50°C in de hoop, dan verbind je die horizontaal met de Safety Zone en daarna verticaal met de tijdschaal om te zien hoe lang die 50° aangehouden moet blijven. Eén dag dus, en je compost is onschadelijk. Als je dit weet, dan snap je ook meteen waarom het volstrekt onbelangrijk is of de toiletgebruikers carnivoor, omnivoor of vegetariër zijn, een drol is een drol! Vleeseters hebben theoretisch gezien een wat hoger risico op ziektekiemen, maar dat risico vervalt volledig bij warme compostering. Geef het normale composteringsproces nog een jaartje tijd om alles tot rijpheid te brengen. Waar gebruik ik de compost na een jaar? Waar ik hem het meest nodig heb, in de moestuin natuurlijk! En verder zowat overal waar ik fruit, groenten, bloemen en struiken heb staan.
Wat mag wel en wat niet in de compostbak? In ieder geval wel carnivore drollen, en ook het toiletpapier dat de producent gebruikt. Elk soort toiletpapier is ontworpen om snel op te lossen in een vochtig milieu, het vergaat dus supersnel in de compostbak. Het probleem van toiletpapier zit eerder in het productieproces, kies dus liever voor ongebleekt, geurloos, printvrij papier met niet teveel laagjes…Verder houden we ons niet bezig met allerlei welles-nietes-lijstjes, bij ons gaat àlles wat organisch is de bak in, van sinaasappelschillen over kippenbotten en andere etensresten tot versleten wollen truien…
Dit is maar een tipje van de vragen-ijsberg. Ik behandel deze en vele andere vragen uitgebreid in de workshops en lezingen die ik over het thema geef. Ik heb verschillende aanvragen om workshops te geven in de pijplijn, maar voorlopig is de enige concrete datum 24 april in Boortmeerbeek, ook die onder voorbehoud van onzekere coronatoestanden. Meer info over dit event op onze kalenderpagina.
Laat dat je niet tegenhouden om alvast met een ct van start te gaan, zoals een goede vriend van me graag zegt: “niet teveel kak aan hangen” en beginnen met die shit!
1 februari 2021 at 15:14
Een vraagje: Zouden we het in de camper kunnen gebruiken ?
2 februari 2021 at 09:27
Dat kan zeker Suzanne, maar het vraagt wat extra organisatie: niet alleen moet je een plaatsje hebben voor het toilet zelf, maar ook voor de zaagselvoorraad en enkele reserve-emmers. Als je een wat langere reis maakt moet je ook voorzien dat je volle emmers ergens kan legen waar je geen overlast bezorgt.
1 februari 2021 at 12:35
ik onze volkstuin stond een grote emmer met deksel, die oorspronkelijk in de slaapkamers als nachttoilet diende.
dat was in de winter wel koud zitten.
Nu heb ik die emmer onder zo’n stoel zoals je in ziekenhuizen ziet, of bij bejaarden die slecht te been zijn.
Dit zit een stuk warmer en confortabeler.
Zo’n stoel vind je in kringloopwinkels of vraag eens na bij buren of familie. Bij verhuis naar bejaardenhuis of overlijden, zijn er vaak zulke stoelen te krijgen.
31 januari 2021 at 20:12
Beste Marc,
Ik heb je artikels gelezen en ik vind het composttoilet buitengewoon interessant. Ik heb bij mij in de buurt een moestuin bij een volkstuinvereniging, dus wat dat betreft zou het voor mij mogelijk zijn om met een composttoilet te gaan beginnen. Om er een zelf te maken is geen probleem, ik ben namelijk timmerman, het enige wat mij weerhoud is het feit dat ik medicijnen gebruik. Ik begrijp dat je daarover informatie gaat geven. Wil je mij op de hoogte houden?
Groeten, Theo.
31 januari 2021 at 20:44
Ik schrijf er heel binnenkort inderdaad een artikeltje over, Theo. Ik hou je zeker op de hoogte!
Vele groeten
30 januari 2021 at 17:58
Prima idee, Kan een composttoilet plastiekvrij gemaakt worden? groeten,, Wouter
30 januari 2021 at 21:13
Bedankt Wouter. In het toilet is natuurlijk een of ander recipiënt nodig. Oorspronkelijk gebruikte ik tweedehandsemmers uit de voedingsindustrie, maar sinds ik intensiever workshops geef, koop ik ze nieuw aan. Je kan ook metalen emmers gebruiken, maar die zijn duur. Andere systemen waarbij bijvoorbeeld alle ontlasting rechtstreeks in een betonnen of gemetste ruimte terechtkomt bestaan ook, maar dat vraagt dan weer veel infrastructuur.
30 januari 2021 at 16:26
ik heb er zo eentje gemaakt 2 jaar terug
100% positief over, en ik heb die zelfs decoratief geschilderd.
Een zalig plekje in de tuin…
30 januari 2021 at 16:37
blij dat je er zo tevreden over bent Annie! Dat vraagt natuurlijk om een fotootje van je toilet 🙂
30 januari 2021 at 15:27
Kan men ergens zo’n composttoilet kopen ?
of is er iemand die dat voor mij wenst te maken?
Veel dank bij voorbaat,
Frieda
30 januari 2021 at 16:35
Hallo Frieda, liefst laten we de toiletten door de kandidaten zelf maken, maar misschien vinden we wel een oplossing. Ik stel voor dat je ons een mail (welkom@villavanzelf.org) stuurt met je adres en je vraag, dan bekijken we de mogelijkheden. Vele groeten, Marc
30 januari 2021 at 14:23
Ha, de mogelijkheid om met een vraag te komen die me al lang bezighoudt.
Een hele tijd geleden was ik in het Voedselbos in Nokere, waar ik hoorde dat mensen die medicijnen namen beter niet op het daar aanwezige composttoilet gingen. Begrijpelijk.
In het boek van Martin Crawford over ‘Voedselbossen’ wordt urine als een belangrijke meststof beschouwd. (advies voor bepaalde plant: 1 pee)
Ook hier, in jullie tekst; geen waarschuwing voor mensen die medicijnen nemen. Zou het dan toch geen kwaad kunnen na composteringsproces ?
In mijn geval: Ik neem lithium als medicijn (in de vorm van lithiumcarbonaat), en heb al wat ingewikkelde lectuur/websites proberen te begrijpen in mijn zoektocht naar mogelijke gevaren van lithium in de bodem. Ik ben veel tegengekomen, de chemische werking van lithium, de ontginning, … Helaas nog geen antwoord.
Uit onderzoek van mijn bloed weet ik dat lithium enkel voorkomt in de urine. Dus dat is al voor de helft goed nieuws.
Dus mijn vraag; Welk advies voor mensen die medicijnen gebruiken ? En in het bijzonder: lithium
30 januari 2021 at 16:32
we ontwijken de vraag over medicijnen niet, Hilde, tijdens de workshop wordt die vraag uitgebreid behandeld. Maar een simpel antwoord is het niet. Omdat de vraag wel vaker gesteld wordt, schrijven we er heel binnenkort een blogbericht over.
30 januari 2021 at 13:53
Goeie dag,
Ik heb interesse in het ganse artikel
Graag de prijs in dien jullie het compost -toilet voor mij willen maken? (Iets te oud om het nog zelf te doen 79j.)
Indien de prijs meevalt graag 2.
30 januari 2021 at 16:24
Hallo Mia, liefst laten we de toiletten door de kandidaten zelf maken, maar misschien vinden we wel een oplossing. Ik stel voor dat je ons een mail (welkom@villavanzelf.org) stuurt met je adres, dan bekijken we de mogelijkheden. Vele groeten, Marc
30 januari 2021 at 13:27
Prima stukje, m.n. over het temperatuur verloop en de snelle afbraak.
Ideaal voor die ruimtes waar niet altijd water bij de hand is.
30 januari 2021 at 16:25
het waterbesparende effect is overal even hoog, Simon 🙂 Daar doen we ‘t voor, en voor de top-compost natuurlijk!
30 januari 2021 at 12:51
Beste redactie, Wellicht is het moment aangebroken voor massaal overstap naar het compost-toilet. Voor onze landbouw is er een grote behoefte aan fosfaat. Zonder fosfaat groeit er niks. Deze fosfaat wordt grotendeels uit het buitenland gehaald terwijl we zowat 25 tot 30% van onze fosfaat behoefte door het toilet de Noordzee in spoelen. Prima initiatief. Een voorvechter hiervan was Siets Leeflang, helaas was hij te vroeg geboren en verloor de strijd tegen wat hij noemde de ‘Rioolmaffia’.
30 januari 2021 at 16:30
Dank je Jan, we doen ons best. We kennen natuurlijk het nonolet van Siets Leeflang. Helemaal geurloos vonden we dat trouwens niet… Massaal overstappen naar het composttoilet is niet haalbaar, denken wij, gewoon omdat ‘one fits all’-oplossingen niet werken. Soms is buurtcomposteren een oplossing, soms is waterzuivering in rietvelden beter, en soms is riolering toch de best haalbare oplossing. Een mozaiek van oplossingen, aangepast aan de situatie is volgens ons de weg vooruit, als alternatief voor het blindelings aanleggen van dure en spilzuchtige, grootschalige riolering.
30 januari 2021 at 12:22
Hallo, ik vraag me af of dit kan aks je ook (chemische) medicatie gebruikt. Dit komt dan toch ook,op je composthoop terecht? Of zie ik het verkeerd?
30 januari 2021 at 16:33
Omdat de vraag over medicijnen wel vaker gesteld wordt, Li-en, schrijven we er heel binnenkort een blogbericht over.
30 januari 2021 at 11:19
Dag Marc,
Ik kak en plas al enkele jaren in een pre-composttoilet. Ik heb een deftig watervrij toilet door Bio Home laten maken (in feite heb ik het voor een van mijn verjaardagen gekregen). Heel knap geval, geheel bio-ecologisch. Zo mocht het bij ons in de badkamer. Daarnaast heb ik in een schuurtje nog een hoge plastic emmer staan, waar ik een stevige houten lat op leg. Werkt evengoed en heel handig als ik in de tuin werk. Moet dan niet met modderschoenen naar huis als daar natuurlijke behoefte toe is.
Humaanmestcompost maak ik volgens het systeem van Joe Jenkins in van paletten gemaakte bakken , aan de binnenkant ‘bekleed’ met stro. Werkt prima. Wel een kleine opmerking: de compostering begint pas te werken zodra de temperatuur het toelaat. In de winter dus niet. Dat mag niemand weerhouden om desnoods in het najaar of zelfs in de winter met een compostbak te starten. In het voorjaar zal het systeem wel op gang komen.
Ik wil ook nog meegeven dat ik liever op de emmer in mijn schuurtje ga dan op de mooie ‘bak’ in de badkamer. Reden: de mooie bak is zoals de bakken die jij tijdens je workshops laat maken met een recht front. Begrijpellijk. De volgende die ik laat maken (je kan die dingen toch overal in en buiten huis kwijt) moet een afgeronde voorkant krijgen, die de lijn van de emmer volgt. Dan heb je meer ruimte om je voeten te zetten waar dat het beste aanvoelt. Comfortabeler dus.
Verder wens ik je veel succes met je missie.
Joseph Vanhamme
30 januari 2021 at 16:45
Goeie ervaringen horen we graag Joseph, bedankt. Je opmerking over composteren in de winter klopt naar onze ervaring niet: onze toptemperatuur van 63,5°C kregen we een maand geleden bij een buitentemperatuur van -5°. joseph Jenkins beschrijft in zijn boek dat zijn compostbak compleet stilvalt en een harde klomp ijs wordt, maar dan gaat het over een buitentemperatuur van makkelijk -20°. In ons klimaat gaat de warme compostering lustig door.
Wat het rechte front betreft: ons eerste demo-model had inderdaad een afgeronde front, maar dat bleek veel te moeilijk om in een workshop van enkele uren na te maken. Het rechte front is uiteindelijk voor niemand een bezwaar gebleken, zowel volwassenen als kinderen zitten er voldoende comfortabel op. Vele groeten, Marc
9 februari 2021 at 19:53
Beste
Wat met medicijngebruik vb antibiotica en hormonen (anticonceptie).?
Dank
11 februari 2021 at 09:33
Ik werk aan een blogbericht over medicijnen, Carine, wordt binnenkort gepubliceerd!