Waarom een nieuwsdieet een goed idee is

'Stop reading the news'. De letters schreeuwden mij rood en vet tegemoet bij een bezoekje aan een Brusselse boekhandel. De doorstreepte tekstblokken op de kaft, de ondertitel 'A manifesto for a happier, calmer and wiser life' en de achterflap trokken mij over de streep. OK, Rolf Dobelli, vertel me maar waarom ik zou moeten stoppen met nieuws consumeren.

Nieuwsverslaving, kan je daaraan lijden? Volgens Rolf Dobelli wel. Meer dan 10 jaar geleden stelde hij voor zichzelf de diagnose. Hij was op het punt beland dat hij doorheen de dag voortdurend het nieuws volgde, online en offline. ‘Al die internationale kranten en tijdschriften lezen gaf me een gevoel dat grensde aan euforie. Ik had het gevoel dat ik elke dag mijn licht liet schijnen op elk denkbaar aspect van de wereld. Ik was extatisch.’ Euforie en extase liggen dichtbij stress, angst en ontnuchtering, gevoelens die hij ook allemaal had. Hij stelde zichzelf enkele vragen: begrijp je de wereld nu beter? Helpt al die nieuwsconsumptie je om betere beslissingen te nemen in je persoonlijke leven? Maakt het je geest scherper? Telkens was het antwoord ‘nee’. Waarop hij het roer omgooide en zichzelf oplegde een maand lang het nieuws helemaal niet te volgen. Het werd zo’n eye opener dat hij besloot nooit meer opnieuw in zijn oude  gewoonten te hervallen.

Je afkeren van de constante stroom aan nieuwsberichten is een erg radicale keuze die gemakkelijk op scepsis en weerstand kan stuiten. Ben je dan niet onbetrokken, onwetend, navelstaarderig, een slechte burger, etc? Dobelli geeft in een hele reeks korte hoofdstukjes telkens een argument om aan nieuwsonthouding te doen. Hij stelt dat het nieuws een aantal wijd verspreide denkfouten versterkt, de zogenaamde biases: bijvoorbeeld confirmation bias (we laten doorsijpelen wat aansluit bij onze eerdere overtuigingen en blokken uit wat daar tegenin gaat) en negativity bias (we zijn veel ontvankelijker voor negatieve dan voor positieve boodschappen). Nieuws – aldus Dobelli – is manipulatief, zorgt ervoor dat we risico’s veel te zwaar inschatten, verstoort onze creativiteit, geeft ons de illusie van empathie (want we voelen ons oh zo geraakt door de beelden van een ramp, maar als we echt empathisch waren zouden we doneren of ter plaatse gaan helpen), maakt ons passief, produceert fake beroemdheden (iemand is een celibrity omdat-ie nu eenmaal een celebrity is) en houdt de opiniemolen draaiend. Wat dat laatste betreft: dat je helemaal niet over alles een mening hoort te hebben is op z’n minst verfrissend in een tijd die bulkt van de niet zelden extreme en emotioneel getinte opinies. Anderzijds is het natuurlijk ook weer een mening als een andere.

De verdiensten van ‘Stop Reading the News’? Rolf Dobelli belicht een aantal duidelijke – en ook wel ruim bekende – pijnpunten van het huidige nieuwslandschap. De idee dat wat nieuw / sensationeel / negatief is per definitie ook relevant voor ons zou zijn. Het toenemende risico op de verspreiding van fake news en andere vormen van nieuwsmanipulatie, voornamelijk via sociale media. De potentiële impact van de constante nieuwsstroom op onze mentale gezondheid. Voor de meesten van ons kan het wellicht geen kwaad om even te kijken naar de eigen verhouding tot nieuws , als we ons er al niet helemaal bewust van zijn dat een stuk minder scrollen, diagonaal lezen op nieuwssites en filmpjes kijken ons eigenlijk wel meer gemoedsrust en een helderder hoofd zou bezorgen.

De manier waarop Dobelli zijn punt maakt is soms nogal pamflettair, veroordelend of opjuttend. In weerwil van de titel van het boek pleit hij er eigenlijk niet voor om totaal geen nieuws meer te consumeren, eerder om veel meer zorgvuldigheid aan te dag te leggen dan we doorgaans doen. Hij benadrukt de noodzaak aan meer diepgaande en onderzoeksjournalistiek, adviseert om te kiezen voor media die niet afhankelijk zijn van reclame-inkomsten, voor kwalitatieve longreads, goeie podcasts en boeken om bijvoorbeeld een langdurige evolutie beter te begrijpen. In feite dekt de extreme vlag in dit geval een meer genuanceerde lading.

Misschien leidt ‘Stop Reading the News’ zelf ook wel een beetje aan één van de fenomenen die het aan de kaak stelt: dat controverse en sensatie nu eenmaal beter verkopen en vlotter binnenkoppen dan afgewogen standpunten. Toch blijft het als toetssteen lezenswaard: iedereen heeft er potentieel baat bij de eigen nieuwsconsumptie en overtuigingen over wat het betekent om goed geïnformeerd te zijn en wat de waarde ervan is aan de hand van dit boekje te onderzoeken. 

‘Stop Reading the News’ van Rolf Dobelli is vertaald als ‘Het nieuwsdieet – Omgaan met de overload aan informatie’.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.